Mindfulness-based stress reduction for chronic pain: Enhancing psychological well-being without altering attentional biases towards pain faces DOI 10.1002/ejp.4714
Przewlekły ból to jeden z problemów współczesnej medycyny. Miliony ludzi na całym świecie żyją z bólem, który nie ustępuje po podaniu leków i który wpływa na każdą sferę ich życia. Nowe badania nad programem Mindfulness-Based Stress Reduction (MBSR), pokazują, że medytacja może mieć wpływ nie tylko na samopoczucie psychiczne osób cierpiących na przewlekły ból, ale także na to, jak ich mózg reaguje na bodźce związane z bólem.
Przewlekły ból często wiąże się z wykształceniem tzw. wzorców unikania – mózg automatycznie reaguje na bodźce związane z bólem, starając się je jak najszybciej wyprzeć lub zignorować. Taka reakcja może zwiększać cierpienie. Natomiast MBSR uczy uczestników, jak zauważać ból bez natychmiastowego reagowania emocjonalnie. Zamiast walczyć z nieprzyjemnymi odczuciami, uczestnicy programu uczą się je obserwować z większym dystansem.
W ramach opisywanego badania sprawdzano, czy udział w programie MBSR zmienia wzorce uwagi osób cierpiących na przewlekły ból. Wykorzystano śledzenie ruchu gałek ocznych (eye-tracking) – nowoczesną metodę, która pozwala zidentyfikować, na co dokładnie patrzą uczestnicy badania i jak długo skupiają swoją uwagę na różnych bodźcach.
Do eksperymentu zaproszono 32 osoby z przewlekłym bólem, które nie miały wcześniejszego doświadczenia z praktykami uważności. Podzielono ich na dwie grupy: osoby, które przeszły pełny program MBSR oraz grupa kontrolna (lista oczekujących).
Obie grupy wypełniły kwestionariusze samoopisowe dotyczące objawów psychicznych (depresji, lęku, stresu), akceptacji bólu, ogólnego samopoczucia i zadowolenia z życia. Przeprowadzono również zadanie uwagowe z wykorzystaniem zdjęć twarzy o różnych wyrazach emocji – w tym twarzy wyrażających ból.
Badanie przeprowadzono w dwóch punktach czasowych: przed rozpoczęciem programu MBSR oraz po. Po zakończeniu programu MBSR uczestnicy zgłaszali obniżenie poziomu depresji, lęku i stresu. Zwiększoną akceptację bólu. Poprawę ogólnego zadowolenia z życia. U osób z grupy kontrolnej nie było takich zmian.
Wyniki były zaskakujące. Przed MBSR osoby cierpiące na przewlekły ból miały tendencję do unikania twarzy wyrażających ból. Ich mózgi automatycznie „uciekały” od bodźców związanych z cierpieniem.
Po MBSR uczestnicy wykazywali większą zdolność do patrzenia na twarze wyrażające ból. Mogli utrzymać uwagę na wszystkich bodźcach przez dłuższy czas, bez nadmiernej reakcji emocjonalnej.
Wyniki badania sugerują, że program MBSR może zmniejszyć automatyczne unikanie bodźców związanych z bólem.