Clin Psychol Rev. 2010 Nov;30(7):849-64
Czy radość, wdzięczność, zachwyt, spokój mogą zmieniać nasz mózg i wspierać leczenie problemów psychicznych? Według psycholożki Barbary Fredrickson – tak. Jej teoria pozytywnych emocji, znana jako „poszerzaj i buduj” („broaden and build”), pokazuje, że pozytywne emocje nie są tylko „miłym dodatkiem do życia”. To ważne narzędzia biologiczne, które poszerzają nasz sposób myślenia, działania i prowadzą do tworzenia trwałych zasobów: psychologicznych, społecznych i neurologicznych.
Z punktu widzenia neurobiologii – pozytywne emocje wpływają na plastyczność mózgu, czyli zdolność neuronów do tworzenia nowych połączeń. Krótkie chwile spokoju, serdeczności czy życzliwości, jeśli powtarzają się regularnie, mogą zamieniać się w trwałe wzorce emocjonalne – stany umysłu stają się cechami. To właśnie ta interakcja między chwilowym doświadczeniem a długotrwałą zmianą emocjonalną jest fundamentem zdrowia psychicznego.
W tym świetle przyjrzano się trzem zaburzeniom, w których emocje odgrywają kluczową rolę – depresji, lękowi i schizofrenii.
W depresji pozytywne emocje gasną, a mózg „uczy się” bezradności i smutku.
W zaburzeniach lękowych dominuje przewidywanie zagrożeń.
W schizofrenii emocje stają się spłaszczone lub chaotyczne. Jak wprowadzić równowagę? Naukowcy proponują dwa narzędzia: medytację uważności (mindfulness), która uczy zauważania doświadczeń bez oceniania, oraz medytację miłującej dobroci (loving-kindness), która rozwija ciepło, współczucie i życzliwość wobec siebie i innych. Obie te praktyki zwiększają aktywność mózgu w obszarach związanych z regulacją emocji i empatią, a z czasem mogą neutralizować długotrwałe stany smutku, lęku czy obojętności.
Pozytywne emocje to nie luksus, ale biologiczna siła, która może równoważyć cierpienie psychiczne, przebudowywać mózg i wzmacniać zdolność do zdrowego, pełniejszego życia.