Czy skuteczność psychoterapii zależy od konkretnej metody — czy raczej od czegoś, co wszystkie terapie mają wspólnego?To pytanie leży u podstaw książki Bruce’a Wampolda i Zaca Imela The Great Psychotherapy Debate, uznawanej za najważniejsze opracowanie o terapii w XXI wieku.
Autorzy analizują dziesiątki lat badań klinicznych i metaanaliz, by odpowiedzieć na pozornie proste pytanie: dlaczego psychoterapia działa. Wynik tej analizy zaskakuje — i wywraca do góry nogami wiele przekonań terapeutów.
Okazuje się, że większość nurtów terapeutycznych – od poznawczo-behawioralnej, przez psychodynamiczną, po humanistyczną – osiąga podobne efekty, niezależnie od różnic teoretycznych i technicznych. To zjawisko znane jest jako „werdykt ptaka Dodo”: wszystkie terapie wygrały, więc każda dostaje nagrodę.
Dla pacjentów to dobra wiadomość – bo psychoterapia działa.
Dla badaczy – nieco kłopotliwa, bo wciąż trudno ustalić, co dokładnie w niej działa.
Wampold i Imel twierdzą, że tajemnica skuteczności terapii nie tkwi w „specyficznych składnikach” (technikach, protokołach), lecz w czynnikach kontekstualnych, czyli tym, co wspólne dla wszystkich skutecznych terapii.
Należą do nich:
relacja terapeutyczna – autentyczne, oparte na zaufaniu przymierze,
wiarygodne wyjaśnienie problemu, które daje nadzieję i sens,
wspólne działanie terapeuty i pacjenta wokół jasno określonych celów,
oraz uczestnictwo w doświadczeniach, które wzmacniają zdrowe sposoby myślenia, odczuwania i reagowania.
W tym ujęciu terapeuta nie jest „naprawiaczem deficytów”, lecz towarzyszem w procesie zmiany – kimś, kto pomaga nadać znaczenie doświadczeniu i stworzyć warunki, w których człowiek zaczyna sam działać na rzecz swojego zdrowia.
Model kontekstualny nie neguje technik terapeutycznych – ale podkreśla, że ich moc bierze się nie z samych procedur, lecz z relacji, sensu i zaangażowania, które je ożywiają.
Papeles del Psicólogo (2022) 43 (2) 133-135 Papeles del Psicólogo Psychologist Papers https://www.papelesdelpsicologo.es/ • ISSN 0214–7823